Rijksmuseum presenteert dit najaar 100 renaissanceportretten: Van Dürer tot Sofonisba

Vergeet me niet is de eerste grote tentoonstelling over internationale renaissanceportretten in Nederland. Eén van de hoogtepunten van de tentoonstelling is Portret van een jonge vrouw (ca. 1470) van Petrus Christus uit de Gemäldegalerie in Berlijn. Andere werken komen onder meer uit het Kunstmuseum in Bazel, de National Gallery in Londen, het Museo del Prado in Madrid en de National Gallery of Art in Washington.

Vergeet me niet. Portretten van Dürer tot Sofonisba is te zien van 1 oktober 2021 tot en met 16 januari 2022 in de Philipsvleugel van het Rijksmuseum. Deze tentoonstelling is mogelijk gemaakt door Ammodo, de International Circle van het Rijksmuseum en de Rijksoverheid: de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed heeft namens de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap een indemniteitsgarantie toegekend.

Vergeet me niet

Met het verstrijken van de tijd de herinnering aan een persoon in stand houden, wordt al sinds de oudheid gezien als de belangrijkste functie van portretten. Wanneer in Europa rond 1500 de eerste grote bloei van het portret begint, grijpen kunstenaars en opdrachtgevers hierop terug, zowel ten noorden als ten zuiden van de Alpen. Hoewel er grote regionale verschillen zijn, is de gemeenschappelijke deler overduidelijk: de menselijke behoefte aan het herinneren.

Evenals nu, wilden de geportretteerden zichzelf zo gunstig mogelijk voor het voetlicht brengen. Ieder onderdeel van de compositie werd geregisseerd; gezichtsuitdrukking, symboliek, houding, achtergrond en kleding. Waar de een schoonheid hoog in het vaandel had, vestigde de ander de aandacht op gezag. Zo onderstreept Karel V zijn macht door zich rond 1553 te laten vereeuwigen als Romeinse keizer en toont Maarten van Heemskerck in 1555 zelfbewust zijn kunnen in een zelfportret. De tentoonstelling Vergeet me niet belicht hoe de mensen wilden overkomen aan de hand van thema's als schoonheid, gezag, ambitie, liefde, familie, kennis en geloof.

Internationale topstukken

Voor de tentoonstelling komen bruiklenen van musea uit heel Europa en de Verenigde Staten bijeen. Portret van een Jonge vrouw (ca. 1470) van Petrus Christus, een hoogtepunt uit de collectie van de Gemäldegalerie en een topstuk uit de Noordelijke renaissance, reist voor het eerst sinds 1994. Het Museo Civico d’Arte Antica, Palazzo Madama in Turijn leent Antonello da Messina's Portret van een man uit 1476. Het grafmonument van Isabella van Bourbon (Jan Borman II en Renier van Thienen, 1475-76) uit de Onze-Lieve-Vrouwenkerk in Antwerpen wordt herenigd met de tien bijbehorende Pleurants uit het Rijksmuseum (bruikleen gemeente Amsterdam). Van Albrecht Dürer komen Portret van een Afrikaanse man (1508) uit de Albertina in Wenen en Portret van een jonge vrouw met los haar in gebed (1497) uit het Städel Museum in Frankfurt. Het Kunstmuseum in Bazel geeft verschillende werken in bruikleen, waaronder Portretten van Jakob Meyer zum Hasen en zijn vrouw Dorothea Kannengiesser van Hans Holbein II (1516). Uit de National Gallery of Art in Washington komt Jan Gossarts Portret van Jan Jacobsz Snoeck (ca. 1530). Het Muzeum-Zamek w Łańcucie in Łańcut leent een zelfportret van Sofonisba Anguissola (ca. 1556).

Vormgeving

De vormgeving van de tentoonstelling is in handen van Jean Michel Wilmotte. Irma Boom verzorgt het grafisch ontwerp.

Catalogus

Bij de tentoonstelling verschijnt een rijk geïllustreerde catalogus ontworpen door Irma Boom. De catalogus verschijnt in het Nederlands en in het Engels. Beschikbaar vanaf de opening van de tentoonstelling.

Onmisbare steun

Het Rijksmuseum is dankbaar voor alle vormen van steun die het in deze moeilijke periode mocht ontvangen. Meer dan ooit is duidelijk dat subsidie van de overheid, bijdragen van het bedrijfsleven en fondsen, schenkingen, nalatenschappen en Vrienden essentieel zijn en blijven voor het Rijksmuseum.