Collectie Van Leyden
De ‘koninklijke’ prentcollectie van Pieter Cornelis van Leyden (1717-1788) en de oorsprong van het Rijksprentenkabinet
Dankzij zijn vermogen, kennis en Europees netwerk legde Pieter Cornelis van Leyden een verzameling aan van ruim 50.000 prenten. Dit onderzoek betreft zowel de geschiedenis van de collectie als die van het prentkennerschap.
Over het Project
In ruim vijftig jaar bracht de Leidse patriciër Van Leyden een vrijwel compleet overzicht van de Nederlandse, Italiaanse, Franse, Duitse en Engelse prentkunst bijeen dat zich in kwaliteit laat vergelijken met vorstelijke collecties uit de tijd. Met de opbouw van grote prentcollecties ontwikkelde zich ook het kennerschap. Daarvan getuigt de omvangrijke documentatie van de verzameling Van Leyden, bestaande uit inventarissen, excerpten uit Europese kunstliteratuur en correspondenties met handelaren en connaisseurs in binnen- en buitenland. Onderzoek hiernaar geeft zowel inzicht in de vorming van de collectie, alsook van de verzamelaar zelf tot internationaal vermaard kenner van prentkunst.
Doel van het project
De verzameling Van Leyden werd in 1807 aangekocht door Lodewijk Napoleon voor de koninklijke bibliotheek en vormt de basis van het latere Rijksprentenkabinet. Het onderzoek naar de vroege geschiedenis van onze nationale prent- en tekeningencollectie zal resulteren in een proefschrift in het kader van het project ‘The Artistic Taste of Nations. Art Collecting School Classification and the Identity Formation in Western Europe, 1600-1800’ van de Vrije Universiteit. Het vormt tevens de basis voor een overzichtstentoonstelling met catalogus in het Rijksmuseum (2024). Naast hoogtepunten uit de prentkunst zullen hierin ook voorbeelden worden getoond uit Van Leydens uitgelezen, maar verspreidgeraakte collectie schilderijen.
Gerelateerde publicaties
- K.G. Boon, ‘De herkomst van Rembrandts prenten in het Rijksprentenkabinet’, Bulletin van het Rijksmuseum 4 (1956), nr. 2, pp. 42-54
- K.G. Boon, ‘Korte geschiedenis van de verzamelingen’, in Gids voor het Rijksprentenkabinet. Een overzicht van de verzamelingen van graveurs en tekenaars, Amsterdam 1964, pp. 11-31
- J.W. Niemeijer, ‘Baron van Leyden, Founder of the Amsterdam Print Collection’, Apollo 117 (1983), pp. 461-468
- J.W. Niemeijer, ‘De herkomst en lotgevallen van de Lucas van Leyden-collectie in het Rijksprentenkabinet’ in J.P. Filedt Kok, Lucas van Leyden grafiek, Amsterdam (Rijksmuseum) 1978, pp. 7-14
- J.P. Filedt Kok e.a., ’s Levens felheid: de Meester van het Amsterdamse Kabinet of de Hausbuch-Meister ca. 1470-1500, tent cat. Amsterdam (Rijksmuseum) 1985
- G. Luijten en S. Sombogaart, ‘…met het handje’: het verzamelen van Van Dyck-grafiek’, in C. Depauw en G. Luijten e.a., Antoon van Dyck en de prentkunst, tent. cat. Antwerpen (Museum Platin-Moretus/ Stedelijk Prentenkabinet), Amsterdam (Rijksmuseum), Antwerpen-Amsterdam 1999, pp. 8-18
- G. Luijten, 'Het prentwerk van Cornelis Schut', Henri Pauwels e.a. (red.), Liber Memorialis Erik Duverger. Bijdragen tot de kunstgeschiedenis van de Nederlanden, Wetteren 2006, pp. 131-152
- I. R. Vermeulen, ‘Het prentenkabinet als papieren museum’. Een visueel overzicht van de Europese kunst door Pieter Cornelis Baron van Leyden’, De achttiende eeuw 42 (2010), nr. 1, pp. 73-99
- ‘The Print Collector Pieter Cornelis van Leyden (1717-1788): The Literature of Art, Concepts of School, and the Genesis of a Connoisseur’, proceedings symposium The Artistic Taste of Nations: Contesting Geographies of European Art 1550-1815. Vrije Universiteit en Rijksmuseum, 13-14 juni 2019, Amsterdam University Press. Te verschijnen
- H. Leeflang, De ‘koninklijke’ prentcollectie van Pieter Cornelis van Leyden (1717-1788) en de oorsprong van het Rijksprentenkabinet in het Rijksmuseum, Proefschrift Vrije Universiteit Amsterdam. Te verschijnen
- Pieter Cornelis van Leyden (1717-1788), verzamelaar van prenten en schilderijen (werktitel). Catalogus bij tentoonstelling Rijksmuseum 2024
Gerelateerde evenementen
Symposium The Artistic Taste of Nations: Contesting Geographies of European Art 1550-1815. Vrije Universiteit Amsterdam en Rijksmuseum, 13-14 juni 2019.
Medewerkers
Huigen Leeflang
h.leeflang@rijksmuseum.nl
Conservator prenten
Begeleiding Vrije Universiteit:
Prof. Dr. Katja Kwastek
k.kwastek@vu.nl
Begeleiding Vrije Universiteit:
Dr. Ingrid Vermeulen
i.r.vermeulen@vu.nl
Partners en Sponsoren
Het onderzoek maakt deel uit van het project ‘The Artistic Taste of Nations. Art Collecting School Classification and the Identity Formation in Western Europe, 1600-1800’ van de Vrije Universiteit en wordt deels gefinancierd uit de NWO Aspasia premie toegekend aan Dr. Ingrid R. Vermeulen.
