Maria, Jozef en drie engelen

• Drie musicerende engelen met Jozef, fragment van het Maria-altaar van de Onze-Lieve-Vrouwebroederschap te Den Bosch
• Maria, Jozef en drie engelen

BK-NM-11647

Deze figuren maakten deel uit van een groot altaar in de kapel van de Onze-Lieve-Vrouwebroederschap in Den Bosch. Dat altaar was zeer vernieuwend door de levendige uitbeelding van de figuren en scènes. Vijf fragmenten zijn hier naar hun oorspronkelijke rangschikkingopgesteld. De aanbidding door Maria, Jozef en de engelen van het pasgeboren kind Jezus (dat nu ontbreekt) bevond zich in het art van het altaar.

J. Leeuwenberg, 'Het werk van den Meester der Musicerende Engelen en het vraagstuk van Jacob van der Borch opnieuw beschouwd', Oud-Holland LXIII (1948), p. 177, afb. 3.

beeldhouwer: Adriaen van Wesel, Utrecht

ca. 1475 - ca. 1477

eikenhout met sporen van polychromie

hoogte 45,3 cm x breedte 37,5 cm x diepte 23,5 cm

Het fragment wordt op stilistische gronden aan dezelfde hand toegeschreven als de twee in het gildehuis van de Illustere Lieve V rouwe- Broederschap te ' s- Hertogen bosch aanwezige groepen. Deze groepen, nog in hun oude bakken bewaard, zijn, zoals uit de archieven blijkt, onderdelen van het voorm. O.L. Vrouwealtaar, dat de broederschap in 1475 aan de Utrechter Adriaen van Wesel opdroeg te vervaardigen en dat in 1477 gereed kwam. Dit retabel werd geplaatst in de kapel van 0.L. Vrouw in de St. Janskerk. Ook de herkomst van het onderhavige fragment wijst in deze richting. In de voorm. verz. B. Oppenheim te Keulen bevond zich een groep van de Drie Koningen, welke de linkerhelft van dit fragment kan zijn geweest. Ook BK-NM-11713 kan tot BK-NM-11647. hebben behoord, maar dan niet tezamen met de Koningen, daar Maria bij die scène immers altijd zittend wordt afgebeeld. Het handgebaar van Jozef is te vergelijken met dat op een schilderij van Albert Bouts in het Museum te Antwerpen (M.J. Friedländer, Die altniederländische Malerei, III,1925, p. 69 pl. liv). De pij met capuchon wijst niet op een herder, zoals soms werd beweerd, doch op Jozef. [J. Leeuwenberg (o.c.)]

aankoop 1901-09-24

Publiek domein

? Commissioned by the Illustrious Brotherhood of Our Blessed Lady [Illustre Lieve Vrouwe Broederschap], Den Bosch, 1475;{Archive Illustrious Brotherhood of Our Blessed Lady, Den Bosch, _Accounts 1475-76_, fols. 207v to 208v. See P.T.A. Swillens, `De Utrechtse beeldhouwer Adriaen van Wesel, ca. 1420-(na) 1489´, _Oud Holland_ 63 (1948), pp. 149-64, esp. pp. 150-51; W. Halsema-Kubes et al., _Adriaen van Wesel. Een Utrechtse beeldhouwer uit de late middeleeuwen (ca. 1417/ ca. 1490)_, exh. cat. Amsterdam (Rijksmuseum) 1980-81, suppl. 1, 1475.} installed in the Sint-Janskathedraal, Den Bosch, 1477;{Archive Illustrious Brotherhood of Our Blessed Lady, Den Bosch, _Accounts 1477_, fol. 265v. See P.T.A. Swillens, `De Utrechtse beeldhouwer Adriaen van Wesel, ca. 1420-(na) 1489´, _Oud Holland_ 63 (1948), pp. 149-64, esp. p. 152; W. Halsema-Kubes et al., _Adriaen van Wesel. Een Utrechtse beeldhouwer uit de late middeleeuwen (ca. 1417/ ca. 1490)_, exh. cat. Amsterdam (Rijksmuseum) 1980-81, suppl. 1, 1477.} ? dismantled during the iconoclastic revolt, transferred to a safer, unknown location, 1566;{Archive Illustrious Brotherhood of Our Blessed Lady, Den Bosch, _Accounts 1566-67_. See W. Halsema-Kubes et al., _Adriaen van Wesel. Een Utrechtse beeldhouwer uit de late middeleeuwen (ca. 1417/ ca. 1490)_, exh. cat. Amsterdam (Rijksmuseum) 1980-81, suppl. 2, 1566-67.} ? reinstalled in the Sint-Janskathedraal, Den Bosch, 1567;{Archive Illustrious Brotherhood of Our Blessed Lady, Den Bosch, _Accounts 1566-67_. See W. Halsema-Kubes et al., _Adriaen van Wesel. Een Utrechtse beeldhouwer uit de late middeleeuwen (ca. 1417/ ca. 1490)_, exh. cat. Amsterdam (Rijksmuseum) 1980-81, suppl. 2, 1566-67.} ? transferred to the Confraternity House, Hinthamerstraat, Den Bosch, 1629;{W. Halsema-Kubes et al., _Adriaen van Wesel. Een Utrechtse beeldhouwer uit de late middeleeuwen (ca. 1417/ ca. 1490)_, exh. cat. Amsterdam (Rijksmuseum) 1980-81), p. 36.} ...; sale, Jonkheer Donas Theodoric Albéric van den Bogaerde (1829-1895), Heeswijk Castle, sold on the premises (Frederik Muller), 24 September 1901, no. 202, fl. 1950, to the museum, with support from the Vereniging Rembrandt

• J. Leeuwenberg, 'Het werk van den Meester der Musicerende Engelen en het vraagstuk van Jacob van der Borch opnieuw beschouwd', Oud-Holland LXIII (1948), p. 177, afb. 3.
• N. von Holst, 'Die Engel in der Weihnachtsnacht : Vom Werden und Wesen des Christi-Geburt-Bildes', Weltkunst XL (1970), nr. 24, p. 1625.
• S. Muller Fz., 'De beelden der graftombe van bisschop Rudolf van Diepholt', De Nederlandse Musea I (1916), p. 7.
• P.T.A. Swillens, 'Beeldhouwers en Beeldhouwkunst, in: J. Romijn, Hart van Nederland : Een boek over de stad en de provincie Utrecht, Utrecht, 1950, p. 217.
• O. Wertheimer, Der Meister der Molsheimer Reliefs', Pantheon III (1929), p. 119.
• G. Lemmens en G. de Werd, 'Een onbekend fragment van Adriaen van Wesels Maria-altaar van de Onze Lieve Vrouwe Broederschap?', Antiek VI (1971), p. 171.
• A. Pit, 'De veiling Heeswijk en de aanwinsten van het Nederlandsch Museum', Bulletin van de Nederlandse Oudheidkundige Bond III (1901/1902), p. 11.
• A. Pit, 'Nederlandsch Museum voor Geschiedenis en Kunst te Amsterdam - Aanwinsten', Bulletin van de Nederlandse Oudheidkundige Bond VI (1905), p. 13.
• P.T.A. Swillens, 'De Utrechtse beedlhouwer Adriaen van Wesel, ca. 1420-(na) 1489', Oud-Holland LXIII (1948), p. 159.
• P.T.A. Swillens, Mens en Melodie (1958), p. 75-77.
• W. Vogelsang, 'Noord-Nederlandsche Beeldhouwwerken : De Meester van het Sterfbed van Maria ', Oudheidkundig Jaarboek V (1925), p. 185-200, afb. X.
• F. van der Meer, "Kerstmuziek op de stalvloer", Openbaar Kunstbezit (1960), p. 21a-b.
• W. Vogelsang, 'De Nederlandsche Beeldhouwkunst', Elsevier's geïllustreerd Maandschrift XXXI (1906), p. 374-375, afb. 4.

Als u naar dit object wilt verwijzen, gebruik dan de duurzame URL:

https://id.rijksmuseum.nl/200115785