Gebedsnoot met origineel doosje en buidel

• Gebedsnoot met origineel doosje en buidel
• Gebedsnoot met foedraal van Eewert Jansz van Bleiswick (1460-1531)

BK-1981-1

Opengewerkte, kogelvormige noot, bestaande uit twee holle helften, insluitend een Calvarieberg en een Kruisdraging. De Calvariegroep bestaat uit de drie kruisen, geplaatst voor een landschapje met bomen en een torenvormig bouwwerk met rechts Judas aan een boomtak hangend, in het midden een naar links lopende man in profiel en geheel links Petrus (?) met de hand onder het hoofd, alsof hij slaapt, in de Hof van Getsemane. Vóór Christus' kruis staat in profiel naar links een jongeling met lans, die hij richt voor de op de rug geziene, blinde Longinus met grote tulband, die te paard zit. Voorts links, eveneens op de rug gezien, een ruiter met vaan, geheel rechts op de achtergrond een ons toegewende, op een hoorn blazende ruiter, een naar rechts rijdende ruiter met tulband, achter deze een man met de spons aan een riet en op de voorgrond een ruiter naar links met de vuist omhoog en een schild op de rug. Links vooraan het groepje van de in zwijm vallende Maria, ondersteund door St. Jan en twee heilige vrouwen. De schriftrand is als volgt: tuam cruce(m) adoramus d(omi)ne via(m) gloriosa(m) recolimus passio(n)es q(ui) pas(sus) es(t) p(ro) n(obi)s m(ortuu)s n(obi)s (wij aanbidden Uw kruis, Heer, en wij herdenken de glorievolle weg van het Lijden; die geleden heeft en gestorven is voor ons). In de Kruisdraging strompelt Christus naar rechts achter beide moordenaars, voortgesleept door een soldaat met een dik touw over zijn schouder. Christus houdt met de rechter hand een punt van de doek, die de voor Hem knielende Veronica ophoudt; een hond springt in de richting van de doek. Links, uit Jeruzalems stadspoort, geflankeerd door bastions, verschijnen twee ruiters, van wie één een tulband, de ander een bisschopsmijter draagt en een scepter in de rechter hand heeft. Geheel op de achtergrond een man in profiel met lans en een op de rug geziene ruiter met vaantje, rijdend in de richting van een drie- heuvelig landschap met op elke top een boom. Achter Christus staat nog een soldaat met opgeheven knuppel in de ene en een hamer in de andere hand; daar schuin achter een Hem toeschreeuwende soldaat met een tweetand, een dievenvanger, en een derde soldaat slechts op de rug te zien, allen te herkennen aan hun helm. In het schietgat van het eerste bastion wordt een kanonsloop zichtbaar, op de achterste verschansing een tweede naar voren stekende loop, waarachter een mannenkop. Op de schriftrand :jugu(m) ec(ce) meum suave est et onus meu(m) leve (zie mijn juk is zoet, mijn last is licht). Bij sluiting gaan de twee raakvlakken tussen beide helften schuil onder een band van gevlochten takken (doornenkroon?), onderbroken door het vrijwel gelijkvormige scharnier en sluitstuk. Eén pool bestaat uit een zes puntige ster met gaatje, waaromheen de smalle tekstband : jhesus nazeren(u)s rex iudeoru(m) (Jezus van Nazareth koning der Joden). Hieromheen een fries van opengewerkte visblazen, door een rand gescheiden van een tweede fries met een dubbele rij van een opengewerkt peervormig motief; elke visblaas is weer onderverdeeld in visblaasjes en rondjes, elke peervorm in vierpasjes. De tegenover liggende pool heeft een zich wendende zon in een ronde tekstband: eewert ian z' va(n) bleiswick, eveneens omgeven door visblaas- en peermotief. Zowel scharnier als sluitstuk zijn boven en onder ingesloten door twee paneeltjes elk met een medaillon, waarin een geslachtswapen. Bij de noot behoort een koperen foedraal en een zak van rood fluweel (resp. BK-1981-1-A en BK-1981-1-B).

• wapen (heraldiek), boven en onder het scharnier: de familiewapens van Evert ('Eewert') Jansz van Bleiswijk en zijn vrouw, Erkenraad van Groenewegen
• inscriptie, rond de Kruisdragingsscène in de onderste helft van de noot: ‘jugu[m] en[im] meum suave est et onus meu[m] leve’
• inscriptie, op de onderste 'pool' van de buitenzijde van de noot (rond een ster): ‘jhes us nazeren[u]s rex iudeoru[m]’
• inscriptie, rond de Kruisigingsscène in de bovenste helft van de noot: ‘tuam cruce[m] adoram[us] d[omi]ne tua[m] gloriosa[m] recolim[u]s passio[n]e[m] q[ui] pas[sus] esp[ro] n[obi]s m[iserere] n[obis]’
• inscriptie, op de bovende 'pool' van de buitenzijde (rond een ster): ‘eewert ian z' va[n] bleiswick’

• Scholten, Frits, 'Joost van Cranevelt's prayer nut', Simiolus 36 (2012), nr. 3/4, p. 123-141.
• J. Leeuwenberg, 'De gebedsnoot van Eewert Jansz van Bleiswick en andere werken van Adam Dirksz', Miscellanea Jozef Duverger, Gent 1968, p. 614-624.
• Ch. A. Mesenzeva, 'Spätgotische Miniaturschnitzereien in der Ermitage in Leningrad', Pantheon 36 (1978), p. 34.
• Richard Marks, Two Early 16th Century Boxwood Carvings Associated with the Glymes Family of Bergen op Zoom, uit: Oud Holland, 91, 1977, 3, pagina pp. 132-143 - p. 140(zie: http://www.jstor.org/stable/42717471)
• Art Gallery of Ontario. (2016, 25 november). The Boxwood Project. Geraadpleegd van http://boxwood.ago.ca/object/crucifixion-carrying-cross-0

• beeldhouwer: atelier van Adam Dircksz, Noordelijke Nederlanden
• beeldhouwer: atelier van Adam Dircksz, Delft (mogelijk)

ca. 1500 - in of voor 1531

buxushout

• afmeting in opengeklapte toest: hoogte 95 mm x diepte 20 mm
• diameter 46 mm

aankoop 1981

Publiek domein

• Scholten, Frits, 'Joost van Cranevelt's prayer nut', Simiolus 36 (2012), nr. 3/4, p. 123-141.
• J. Leeuwenberg, 'De gebedsnoot van Eewert Jansz van Bleiswick en andere werken van Adam Dirksz', Miscellanea Jozef Duverger, Gent 1968, p. 614-624.
• Ch. A. Mesenzeva, 'Spätgotische Miniaturschnitzereien in der Ermitage in Leningrad', Pantheon 36 (1978), p. 34.
• Richard Marks, Two Early 16th Century Boxwood Carvings Associated with the Glymes Family of Bergen op Zoom, uit: Oud Holland, 91, 1977, 3, pagina pp. 132-143 - p. 140(zie: http://www.jstor.org/stable/42717471)
• Art Gallery of Ontario. (2016, 25 november). The Boxwood Project. Geraadpleegd van http://boxwood.ago.ca/object/crucifixion-carrying-cross-0

Als u naar dit object wilt verwijzen, gebruik dan de duurzame URL:

https://id.rijksmuseum.nl/20014984