Bust of Saint Frederick

Elias Scerpswert, 1362

This bust once contained part of the skull of Frederick, Bishop of Utrecht. After his murder in 838, he was canonized and his skull was venerated as an important relic. The silversmith Scerpswert made this precious container for the skull, shaping it like a portrait bust of the bishop. On Christian feast days, the faithful could worship this devotional object.

Artwork typereliquary
Object numberBK-NM-11450
Dimensionsheight 26.5 cm, height 45.2 cm, width 24.2 cm x depth 17.5 cm
Physical characteristicsdeels verguld zilver

Identification

Title(s)
Reliekhouder, borstbeeld van de H. Fredericus
Object type
Object number
BK-NM-11450
Description
Reliekhouder voor een deel van de schedel van de H. Fredericus, gedreven, gedeeltelijk verguld en staande op een rand van open traceerwerk. De schouders zijn bekleed met een kazuifel, waarop ingedreven rankenornament en vogels op een geponste grond. Daarboven draagt hij de amict, versierd met draken en ranken in reliëf. De wijduitstaande krullen, die het gehele hoofd omsluiten, zijn aan de zijkanten symmetrisch gerangschikt. De stoppelbaard is door licht graveerwerk aangeduid. Op het hoofd, dat in de kruin een ronde opening heeft, is een losse mijter geplaatst met symmetrische motieven in open traceerwerk. Daarachter zijn klemmen zichtbaar, waarin waarschijnlijk een grond van émail gevat was. De punten aan voor- en achterzijde hebben een kruisbloem als bekroning, waarop vermoedelijk een edelsteen bevestigd is geweest. Aan de onderzijde is de reliekhouder afgesloten door een vlakke plaat, waarop in Gothische letters de inscriptie: '+ano dni mo ccco lxiio decan' + captm sti saluator tiecten / me ex tuba // ptut innovaca exhi + fi' fecerut p elya / scerpswert aurifabru'.
Inscriptions / marks
inscription: ‘'+ano dni mo ccco lxiio decan' + captm sti saluator tiecten / me ex tuba // ptut innovaca exhi + fi' fecerut p elya / scerpswert aurifabru'’
Catalogue reference
- C.A. Rutgers, Jan van Arkel, bisschop van Utrecht, Groningen, 1970, p. 214-215, 240.
- J. Kalf, 'Een veertiend' eeuwsche reliekschrijn : caput S. Frederici episcopi', De Katholiek, godsdienstig, geschied- en letterkundig maandschrift 116 (1899), p. 350-370.
- A. Darcel, 'L'expostion rétropective d'Amsterdam', Gazette des Beaux-Arts 28 (1883), nr. 11, p. 322.
- H.F. van Heussen, Batavia sacra, sive res gestae apostolicorum virorum, qui fidem Bataviae primi intulerunt, Brussel, 1714, dl. 1, p. 103.
- H.F. v[an] H[eussen en H. v[an] R[ijn], Batavia Sacra : Kerkelijke historie van Batavia of levens der Utrechtse Bisschoppen, Antwerpen, 1715, p. 520-521.
- W.J.A. Visser, 'Relieken van den H. Willibrordus die in 1301 aan de Oudmunsterkerk te Utrecht ten geschenke zijn gegeven', Archief voor de geschiedenis van het aartsbisdom Utrecht 57 (1933), p. 203.
- P. Albers, 'De H. Frederik, VIIIe bisschop van Utrecht', Archief voor de geschiedenis van het aartsbisdom Utrecht 20 (1893), p. 61-64, 259-349.
- 'Aanteekeningen : Reliquien uit Utrecht door de Franschen in 1673 medegenomen', De Navorscher 10 (1860), p. 273.
- E. Molinier, 'Préface', Catalogue des objets d'art et de haute curiosité composant la collection de feu M. Charles Stein et dont la vente aura lieu Galerie Georges Petit. Parijs 8-10 juni 1899, nr. 39.
- H. Schrade, 'Zur Frühgeschichte der mittelalterlichen Monumentalplastik', Westfalen 35 (1957) I, p. 33-64.
- A. Matthaeus, Fundationes et fata ecclesiarum praesertim quae Ultrajecti et in ejusdem suburbiis et passim alibi in dioecesi, Leiden, 1704, (herdruk Utrecht, 1710), p. 63.
- A.A.J. van Rossum, 'Kerkelijke plechtigheden in de St. Salvatorkerk te Utrecht' , Archief voor de geschiedenis van het aartsbisdom Utrecht 3 (1876), p. 109-259.
- J.F.M. Sterck, 'Caput St Frederici Episcopi', Het jaarboekje van Alberdingk Thijm : Almanak voor Nederlandsche Katholieken 49 (1900), p. xxxvii-xxxix.
- A. Pit, 'De zilveren reliekschrijn van Elyas Scerpswert', Bulletin uitgegeven door den Nederlandschen Oudheidkundigen Bond (1899/1900), nr. 2, p. 49; nr. 3, p. 65-70.
- J.D. Frenay, 'Aanteekeningen betreffende de Leidsche pastoors sedert "De Hervorming" tot aan de Herstelling" : van 1557-1857', Bijdragen voor de geschiedenis van het bisdom Haarlem 8 (1880), p. 56-85.
- L. Surius, De probatis sanctorum vitit, quas tam ex mss. codicibus, quam ex aditis authoribus, Keulen, 1618, p. 221.
- J.J. Rorimer, 'A reliquary bust made for Poggio Bracciolini', Bulletin of the Metropolitan Museum of Art juni (1956), p. 246-251.
- J. Bolland, Acta Sanctorum, Antwerpen, 1725, p. 454.
- G. Brom, 'Kerksieraden van Oudmunster', Archief voor de geschiedenis van het aartsbisdom Utrecht 27 (1901), p. 380, 389, 390, 396, 398, 399.
- Mariët Westermann, 'What's on at the new Rijks', Nederlands Kunsthistorisch Jaarboek (2015), p. 31, afb. 6.
- L.E. Hoogterp, 'Ik goudsmid maak kostelijke dingen', Kunstschrift Openbaar Kunstbezit 29 (1985), p. 10-14.
- J. Braun, Die Reliquiare des christlichen Kultus und ihre Entwicklung, Freiburg im Breisgau, 1940, p. 419.
- W.J.A. Visser, 'Een inventaris van kerksieraden uit 1609, toebehoorende aan de Oudmunster te Utrecht', Archief voor de geschiedenis van het aartsbisdom Utrecht 58 (1934), p. 187
- W.J.A. Visser, 'Verschil van Opvatting', Archief voor de geschiedenis van het aartsbisdom Utrecht 58 (1934), p. 203.
- J.C. Overvoorde, 'Altaar en schilderijen uit de kerk der oud-katholieken te Leiden', Oudheidkundig Jaarboek, Bulletin van den Nederlandschen Oudheidkundigen Bond, derde serie, 7 (1927), p. 12.

Creation

Creation
silversmith: Elias Scerpswert, Utrecht
Dating
1362
Search further with

Material and technique

Physical description
deels verguld zilver
Material
Technique
Dimensions
- height 26.5 cm
- height 45.2 cm
- width 24.2 cm x depth 17.5 cm

This work is about

Person
Subject

Exhibitions

Acquisition and rights

Credit line
Purchased with the support of the Vereniging Rembrandt and the Koninklijk Oudheidkundig Genootschap
Copyright
Public domain

Documentation

- C.A. Rutgers, Jan van Arkel, bisschop van Utrecht, Groningen, 1970, p. 214-215, 240.
- J. Kalf, 'Een veertiend' eeuwsche reliekschrijn : caput S. Frederici episcopi', De Katholiek, godsdienstig, geschied- en letterkundig maandschrift 116 (1899), p. 350-370.
- A. Darcel, 'L'expostion rétropective d'Amsterdam', Gazette des Beaux-Arts 28 (1883), nr. 11, p. 322.
- H.F. van Heussen, Batavia sacra, sive res gestae apostolicorum virorum, qui fidem Bataviae primi intulerunt, Brussel, 1714, dl. 1, p. 103.
- H.F. v[an] H[eussen en H. v[an] R[ijn], Batavia Sacra : Kerkelijke historie van Batavia of levens der Utrechtse Bisschoppen, Antwerpen, 1715, p. 520-521.
- W.J.A. Visser, 'Relieken van den H. Willibrordus die in 1301 aan de Oudmunsterkerk te Utrecht ten geschenke zijn gegeven', Archief voor de geschiedenis van het aartsbisdom Utrecht 57 (1933), p. 203.
- P. Albers, 'De H. Frederik, VIIIe bisschop van Utrecht', Archief voor de geschiedenis van het aartsbisdom Utrecht 20 (1893), p. 61-64, 259-349.
- 'Aanteekeningen : Reliquien uit Utrecht door de Franschen in 1673 medegenomen', De Navorscher 10 (1860), p. 273.
- E. Molinier, 'Préface', Catalogue des objets d'art et de haute curiosité composant la collection de feu M. Charles Stein et dont la vente aura lieu Galerie Georges Petit. Parijs 8-10 juni 1899, nr. 39.
- H. Schrade, 'Zur Frühgeschichte der mittelalterlichen Monumentalplastik', Westfalen 35 (1957) I, p. 33-64.
- A. Matthaeus, Fundationes et fata ecclesiarum praesertim quae Ultrajecti et in ejusdem suburbiis et passim alibi in dioecesi, Leiden, 1704, (herdruk Utrecht, 1710), p. 63.
- A.A.J. van Rossum, 'Kerkelijke plechtigheden in de St. Salvatorkerk te Utrecht' , Archief voor de geschiedenis van het aartsbisdom Utrecht 3 (1876), p. 109-259.
- J.F.M. Sterck, 'Caput St Frederici Episcopi', Het jaarboekje van Alberdingk Thijm : Almanak voor Nederlandsche Katholieken 49 (1900), p. xxxvii-xxxix.
- A. Pit, 'De zilveren reliekschrijn van Elyas Scerpswert', Bulletin uitgegeven door den Nederlandschen Oudheidkundigen Bond (1899/1900), nr. 2, p. 49; nr. 3, p. 65-70.
- J.D. Frenay, 'Aanteekeningen betreffende de Leidsche pastoors sedert "De Hervorming" tot aan de Herstelling" : van 1557-1857', Bijdragen voor de geschiedenis van het bisdom Haarlem 8 (1880), p. 56-85.
- L. Surius, De probatis sanctorum vitit, quas tam ex mss. codicibus, quam ex aditis authoribus, Keulen, 1618, p. 221.
- J.J. Rorimer, 'A reliquary bust made for Poggio Bracciolini', Bulletin of the Metropolitan Museum of Art juni (1956), p. 246-251.
- J. Bolland, Acta Sanctorum, Antwerpen, 1725, p. 454.
- G. Brom, 'Kerksieraden van Oudmunster', Archief voor de geschiedenis van het aartsbisdom Utrecht 27 (1901), p. 380, 389, 390, 396, 398, 399.
- Mariët Westermann, 'What's on at the new Rijks', Nederlands Kunsthistorisch Jaarboek (2015), p. 31, afb. 6.
- L.E. Hoogterp, 'Ik goudsmid maak kostelijke dingen', Kunstschrift Openbaar Kunstbezit 29 (1985), p. 10-14.
- J. Braun, Die Reliquiare des christlichen Kultus und ihre Entwicklung, Freiburg im Breisgau, 1940, p. 419.
- W.J.A. Visser, 'Een inventaris van kerksieraden uit 1609, toebehoorende aan de Oudmunster te Utrecht', Archief voor de geschiedenis van het aartsbisdom Utrecht 58 (1934), p. 187
- W.J.A. Visser, 'Verschil van Opvatting', Archief voor de geschiedenis van het aartsbisdom Utrecht 58 (1934), p. 203.
- J.C. Overvoorde, 'Altaar en schilderijen uit de kerk der oud-katholieken te Leiden', Oudheidkundig Jaarboek, Bulletin van den Nederlandschen Oudheidkundigen Bond, derde serie, 7 (1927), p. 12.

Persistent URL

To refer to this object, please use the following persistent URL:
https://id.rijksmuseum.nl/200114065