Historisch Amsterdam

Bijzonder aan de vogelvluchtkaart is dat het de enige is die al in de 16e eeuw werd ingekleurd. De loterijprent van de Oude Kerk is de allereerste afbeelding is van één specifiek Amsterdams gebouw. Daarnaast zijn er afbeeldingen van de Dam, stadspoorten, vestingwerken en de landelijke omgeving van de stad te zien. Van het dagelijks leven zijn er voorbeelden van bijzondere papierknipkunst en tekeningen van de Amsterdammer Jacob de Vos Willemsz. (1774-1844).

Koninklijk Oudheidkundig Genootschap

De werken die je kunt zien komen uit de collectie van het Koninklijk Oudheidkundig Genootschap (KOG). Dit is een zelfstandige vereniging die in 1858 opgericht met als doel het verzamelen en bestuderen van Nederlandse voorwerpen van geschiedenis en kunst. De verzamelingen worden sinds 1885 gehuisvest in het Rijksmuseum en zijn zeer divers van aard: van waaiers tot wapens en van meubels tot munten.

Atlas Amsterdam

De Amsterdamse stadsgezichten komen uit de zogenaamde Atlas Amsterdam, een bijzonder rijke verzameling werken op papier met betrekking tot de hoofdstad: tekeningen, prenten, kaarten, foto’s, prentbriefkaarten, en meer. Hoewel de Atlas Amsterdam deze keer werk uit de zestiende en zeventiende eeuw laat zien, zijn ook de latere eeuwen goed vertegenwoordigd in de collectie.

Vroegste Kaarten

In het kabinet van de 16de eeuw (begane grond) toont de Atlas Amsterdam de vroegste kaarten en afbeeldingen van de stad Amsterdam. Er zullen diverse belangrijke voorbeelden te zien zijn, waaronder de loterijprent van de Oude Kerk van 1558, die de eerste afbeelding is van één specifiek Amsterdams gebouw. Hier zijn ook de oudste afbeelding van de Dam en de oudste aanzichten door Pieter Bast op de stad van over het IJ te zien.

Topstukken

Meer bijzondere Amsterdamse stadsgezichten zijn te zien in de twee kabinetten van de 17de eeuw (op de tweede verdieping). Uit de eerste helft van de 17de eeuw komen de Dam met stadhuis en Waag, de haven aan het IJ, de vestingwerken rond de stad en de (wijde) landelijke omgeving aan bod. In het andere kabinet komen werken uit de tweede helft van de 17de eeuw. De getoonde tekeningen en prenten geven een beeld van de randen van de stad: de haven met de bedrijvigheid die daarbij hoort, twee 17de-eeuwse stadspoorten en een oude toegangsweg. De tekeningen zijn gemaakt door meesters als Willem van de Velde en Jan van der Heyden.

Atlas Zeden en Gewoonten

De Atlas Zeden en Gewoonten is een verzameling prenten, tekeningen, maar ook gezelschapsspellen, knipsels, wensbrieven en sierpapier die het dagelijks leven in al zijn verscheidenheid laat zien. In de hoekzaal van de 18de eeuw komt een presentatie van papierknipkunst. Het maken van silhouetten was toen een enorme hype en er verschenen meerdere doe-het-zelf handleidingen waarin je kon zien en lezen hoe je zelf dergelijke ‘schaduwportretten’ van zwart papier kon maken. Twee professionele Amsterdamse papierkunstenaars werden beroemd met hun knipkunst: Joanna Koerten (1650-1715) en Joseph Adolf Schmetterling (1751-1828). Zij portretteerden beroemde personen en het huiselijke, deftige leven.

Jacob de Vos

In het kabinet van de 19de eeuw zijn verrassende tekeningen van de Amsterdammer Jacob de Vos Willemsz. (1774-1844) te zien zijn. De doopsgezinde Jacob de Vos was makelaar in verzekeringen en een enthousiast amateurtekenaar. Hij bezocht de Stadsacademie en tekende naar model bij het culturele genootschap Felix Meritis. Als vader en amateurtekenaar maakte hij dagboekjes over het dagelijkse leven van zijn opgroeiende kinderen maar ook geestige tekeningen voor feestelijke gelegenheden van vrienden en familie. Als man van zijn tijd koesterde hij de idealen van ‘huiselijkheid’ en vriendschap.