Publiekslieveling Vermeer na 115 dagen ten einde

Vanaf 7 juni tot en met 10 oktober blijven zes schilderijen van Vermeer te zien in de Eregalerij van het Rijksmuseum. Het meisje met de rode hoed (National Gallery of Art, Washington) en Jonge vrouw aan het virginaal (The Leiden Collection, New York) worden tijdelijk samen getoond met de vier werken van Vermeer uit de collectie van het Rijksmuseum.

Feiten

• 28 van de 37 schilderijen van Vermeer waren bijeen (Het meisje met de parel tot en met 30 maart).
  
• Zeven schilderijen waren nooit eerder voor het publiek in Nederland te zien, onder meer de drie Vermeers uit The Frick Collection in New York en het pas gerestaureerde Brieflezend meisje aan het venster van de Gemäldegalerie Alte Meister in Dresden.
  
• 650.000 kunstliefhebbers uit de hele wereld kwamen naar het Rijksmuseum, waarvan 55% uit Nederland.
  
• Van de buitenlandse bezoekers kwam 17% uit Frankrijk, 17% uit Duitsland en 16% uit het Verenigd Koninkrijk.
  
• Bezoekers waardeerden de tentoonstelling gemiddeld met een 8,7.
  
• De tentoonstelling Vermeer was een officieel onderdeel van programma van het staatsbezoek van de Franse president Emmanuel Macron.
  
• Architect en vormgever Jean-Michel Wilmotte was verantwoordelijk voor het tentoonstellingsontwerp.
  
• Irma Boom ontwierp de catalogus en alle grafische vormgeving voor Vermeer.
  
• Van de catalogus Vermeer (Gregor J.M. Weber, Pieter Roelofs e.a.) zijn 100.000 exemplaren verkocht, waarmee het de bestverkochte catalogus van het Rijksmuseum ooit is.
  
• Behalve de catalogus, gaf het Rijksmuseum ook het boek Vermeer. Geloof, licht en reflectie van Gregor J.M. Weber uit.
  
• Voor kinderen verscheen nijntje x vermeer.
• De website Dichter bij Johannes Vermeer met Stephen Fry en Joy Delima is 800.000 keer bezocht en bekroond met twee Webby Awards en de Golden European Design Award.
  
• Het Rijksmuseum publiceerde twee podcasts over Vermeer, Camera Obscura en het Geloof en Leven en Werk van Vermeer, waarin presentator Janine Abbring spreekt met de tentoonstellingsconservatoren Gregor J.M. Weber en Pieter Roelofs. De Aflevering Leven en Werk van Vermeer is best beluisterde podcast van het Rijksmuseum ooit (ruim 27.000 downloads).
  
• Het Rijksmuseum publiceerde de online cursus Vermeer, waarin presentator Özcan Akyol met Gregor J.M. Weber en Pieter Roelofs de mooiste details laat zien.
  
• Het Rijksmuseum werkte mee aan het TV-programma De Nieuwe Vermeer (NPO1/Omroep Max, gemiddeld ruim 1.2 miljoen kijkers) gepresenteerd door Dionne Stax.
  
• Over de tentoonstelling zijn twee documentaires gemaakt. Regisseur Suzanne Raes volgde voor haar film Dicht bij Vermeer de voorbereidingen van de tentoonstelling en in de serie Exhibition on Screen verscheen Vermeer: The Greatest Exhibition.
  
• Op 19 maart was er voor dove en slechthorende bezoekers een lezing in Nederlandse Gebarentaal en een lezing met boventiteling.
  
• Voor blinde en slechtziende bezoekers was er een audiodescriptie-tour, ingesproken door Vincent Bijlo. Op 31 maart waren rondleidingen waarbij schilderijen werden beschreven, voelobjecten beschikbaar waren en muziek werd gespeeld op de instrumenten uit Vermeers schilderijen.
  
• Op 12 maart en 3 mei organiseerde het museum prikkelarme avondopenstellingen.
  
• Het Rijksmuseum streeft naar circulaire tentoonstellingsbouw, zo krijgen de fluwelen gordijnen op de tentoonstelling allemaal een tweede leven. Enkele worden hergebruikt in andere musea (Kunsthal Kade in Amersfoort en Museum Gouda), andere worden door BORO*ATELIER verwerkt tot nieuwe producten die in de Rijksmuseumshop worden verkocht en ook zullen er enkele worden gedoneerd aan goede doelen (Stichting Samen is niet Alleen en Bio Vakantieoord).

Onderzoek

De tentoonstelling leidde tot nieuw kunsthistorisch en materiaaltechnisch onderzoek, zowel binnen als buiten het Rijksmuseum. Dit heeft meer inzichten opgeleverd over Vermeers werkproces, zijn kennis van optische hulpmiddelen, de context waarbinnen zijn kunst is ontstaan en zijn leven in Delft. Belangrijkste bevindingen zijn:

• Materiaaltechnisch onderzoek leidde onder andere tot een beter beeld van de onderschildering van het Melkmeisje. Hierop is te zien dat Vermeer met snelle penseelstreken de compositie opzet. Het kannenbord dat in de onderschildering te zien is, maar niet in het uiteindelijke schilderij, geeft aan dat Vermeer tijdens het schilderen blijft zoeken naar verstilling en de perfecte compositie. Meer informatie: Ontdekkingen op Melkmeisje onthullen werkwijze Johannes Vermeer - Rijksmuseum
  
• Nieuw kunsthistorisch onderzoek toont de invloed van de katholieke jezuïetenorde in Delft op het leven en werk van Vermeer. Ook is Vermeer via de jezuïeten in contact gekomen met de camera obscura, de voorloper van de fotocamera. Meer informatie: Nieuw licht op Vermeer en zijn katholieke omgeving - Rijksmuseum
  
• In tegenstelling tot wat altijd werd aangenomen blijkt Pieter Claesz van Ruijven niet alleen, maar nadrukkelijk samen met zijn echtgenote Maria de Knuijt de belangrijkste opdrachtgever van Vermeer.
  

Ook na de tentoonstelling gaat het onderzoek door. Het Rijksmuseum onderzoekt de komende weken de schilderijen *Gezicht op Delft* (Mauritshuis, Den Haag), *De geograaf* (Städel Museum, Frankfurt am Main), *Sint Praxedis* (Kufu Company Inc., in bruikleen bij The National Museum of Western Art, Tokyo) en *Christus in het huis van Maria en Martha* (National Galleries of Scotland, Edinburgh). Het onderzoek naar de schilderijen van Vermeer wordt uitgevoerd in samenwerking met Het Mauritshuis en de Universiteit Antwerpen. De resultaten worden in 2025, 350 jaar na het overlijden van Johannes Vermeer, gepresenteerd.

Begunstigers

De tentoonstelling Vermeer werd mede mogelijk gemaakt door Ammodo, Blockbusterfonds, Rijksmuseum Fonds, Rijksmuseum International Circle, Rijksmuseum Patronen en het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.

• Founder Philips liet kunstenaar Nick Smith het community-kunstwerk The big picture maken, dat op 22 februari werd onthuld.
  
• In opdracht van hoofdsponsor ING schreef singer/songwriter MEAU een nummer geïnspireerd op de werken van Vermeer waarvan de videoclip in het museum is opgenomen.
  
• Hoofdsponsor KPN heeft de online experience Dichter bij Johannes Vermeer mede mogelijk gemaakt
  
• Heineken maakte avondopenstellingen mede mogelijk.
• De verf van Sikkens (AkzoNobel) sierde de wanden van de tentoonstellingszalen.
  
• Dankzij Philips, Pon en de Elisabeth Art Foundation/Rijksmuseum Fonds konden levensechte replica’s van Vermeerschilderijen worden getoond in verpleeghuizen en seniorencomplexen.
• Lucas Bols ontwikkelde een Vermeer-cocktail die het museum serveerde.
• New Amsterdam Surf Association maakte kleding geïnspireerd op Vermeer.
  
• Het Amsterdamse modemerk Bonne Suits liet zich voor een nieuwe pakkenlijn inspireren door de kleuren uit het werk van Vermeer.
  

Het Rijksmuseum is dankbaar voor alle vormen van steun die het mag ontvangen. Subsidie van de overheid, bijdragen van het bedrijfsleven en fondsen, schenkingen, nalatenschappen en Vrienden zijn essentieel voor het Rijksmuseum.