Er zit Muziek! in de prentenkabinetten van het Rijksmuseum
Van Hans Holbein II en Jan van de Velde II tot Jean-Antoine Watteau
Publicatiedatum: 14 juni 2023 - 09:14
Het Rijksmuseum toont deze zomer muzikale hoogtepunten op papier samen met historische muziekinstrumenten. De presentatie beslaat meer dan 60 werken uit drie eeuwen, van de 16de tot en met de 18de eeuw. Met onder meer de oudst bewaarde Franse trombone uit 1593, een Venetiaanse luit uit 1637 en tekeningen van de Franse kunstenaar Jean-Antoine Watteau. De presentatie Muziek! is te zien van 1 juni t/m 27 november en wordt op zaal omlijst met echte muziek uit de verschillende periodes.
De presentatie is een dialoog tussen beeld en geluid en laat zien dat muziek een integraal onderdeel is van het menselijk leven. Bovendien draagt de muziek, hoofdzakelijk geschreven door Nederlandse componisten, in de zalen bij aan de beleving.
Giovanni Paolo Di Stefano, conservator muziekinstrumenten
Harmonieuze samensmelting van muziek en kunst
De presentatie belicht de verschillende functies die muziek van oudsher in Europa had. In de 16de-eeuwse prentenkabinet staan ceremonies centraal. Muziek was een belangrijk onderdeel van optochten, kroningen, bruiloften en andere belangrijke evenementen en verleende een gevoel van grootsheid en pracht. Op deze manier werden boodschappen over macht, rijkdom en religieuze toewijding overgebracht, zoals te zien is op een houtsnede van de processie van de doge van Venetië uit ca. 1555-1560.
In de vroege zeventiende eeuw wordt getoond hoe muziek bruggen sloeg tussen verschillen in sociale status of culturele achtergrond. Kunstenaar Jan van de Velde II kon dit als geen ander verbeelden. Op een ets (1603 – 1652) zien we een man die luid op straat aan het zingen is.
Dat muziek ook als belangrijke ontspanningsbron fungeert, wordt getoond in het prentenkabinet van de late zeventiende eeuw. Met muziek wordt het samenkomen gevierd, hoe klein of groot ook. Op een tekening van Leonaert Bramer (1606-1674) is een levendig huishouden afgebeeld met een man die gepassioneerd viool aan het spelen is terwijl een kat en een hond in gevecht zijn.
Het prentenkabinet van de 18de eeuw werpt licht op het werk van de opmerkelijke Franse kunstenaar Jean-Antoine Watteau (1684-1721). Zijn betoverende genrescènes, bekend als de fête galantes, tonen elegant geklede personen die zich bezighouden met muziek maken en buitenamusement, waarbij de liefde een centraal thema is.
Muzikale omlijsting
De componisten van de muziek die te horen is op zaal, zijn Emmanuel Adriaenssen (1540/55 – 1604), Constantijn Huygens (1596-1687), Nicolaus à Kempis (c. 1600-1676), Johannes Schenck (1660-1712), Adrian Valerius (1570/75-1625), Nicolas Vallet (c. 1583-1642) en anderen.
Onmisbare steun
Het Rijksmuseum is dankbaar voor alle vormen van steun die het mag ontvangen. Subsidie van de overheid, bijdragen van het bedrijfsleven en fondsen, schenkingen, nalatenschappen en Vrienden zijn essentieel voor het Rijksmuseum.
De aanstelling van Giovanni Paolo Di Stefano, conservator muziekinstrumenten van het Rijksmuseum, wordt mogelijk gemaakt door Stichting Kramer-Lems/Rijksmuseum Fonds.
Afbeeldingen
Jean Antoine Watteau, 1705 – 1716. Legaat van de heer en mevrouw De Bruijn-van der Leeuw, Muri, Zwitserland
Pieter Rombouts (mogelijk), ca. 1690 - ca. 1710. Aankoop met steun van De Staat der Nederlanden en de Vereeniging van Noord-Nederlandsche Muziekgeschiedenis
