CollectieCentrum Nederland officieel geopend
Vier rijkscollecties onder één dak vormen samen het fysieke geheugen van Nederland
Publicatiedatum: 13 september 2021 - 13:00
Demissionair minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Ingrid van Engelshoven, heeft vanmorgen CollectieCentrum Nederland (CC NL) in Amersfoort geopend. Dat deed ze door het historische draaiorgel De Blauwe Mortier aan te zetten, het grootste object dat in CC NL wordt bewaard. CollectieCentrum Nederland brengt vier belangrijke rijkscollecties, die van het Nederlands Openluchtmuseum, Paleis Het Loo, het Rijksmuseum en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, samen in een van de meest duurzame gebouwen van Nederland. Het samenbrengen van de vier collecties en de samenwerking tussen de vier partners maken CC NL uniek in de wereld.
CollectieCentrum Nederland is een bijzondere locatie waar vier rijkscollecties samen gebracht zijn. Ik verwacht dat het erfgoedbeheer door het samenbrengen van de collecties naar een hoger plan getild kan worden. CC NL is modern, ongelofelijk duurzaam en toekomstbestendig. CC NL heeft alles in zich om uit te groeien tot een expertisecentrum op het gebied van het beheer en behoud van museale collecties. Prachtig dat wij dit in Nederland weten te realiseren.
Ingrid van Engelshoven, demissionair minister van OCW
Half miljoen objecten
In CC NL worden ongeveer een half miljoen objecten bewaard, uiteenlopend van schilderkunst, kunstnijverheid en meubels tot sieraden, kleding en klokken. In CC NL bevinden zich koninklijke tronen en kasten afkomstig van adellijke families maar ook draaimolenpaarden, historische fietsen, arrensleeën, een ruim 7000 kilo wegende stoommachine en een draaiorgel van meer dan vijf meter hoog. Koninklijke koetsen staan nu pal naast boerenkarren.
CC NL maakt spannende dwarsverbanden zichtbaar die voorheen verborgen bleven. Door de collecties fysiek samen te voegen ontstaat een completer beeld van de kunst en de geschiedenis van Nederland, zowel chronologisch als sociaal-maatschappelijk. CC NL moet een katalysator worden voor bruikleenverkeer en onderzoek. Ik nodig conservatoren van andere musea, wetenschappers en studenten van harte uit om bruiklenen te komen uitzoeken of onderzoek te komen doen.
Taco Dibbits, hoofddirecteur Rijksmuseum
Unieke faciliteiten
De samenwerking tussen de vier instellingen gaat veel verder dan alleen het delen van een gebouw. De collecties worden samengevoegd, er is sprake van een gezamenlijke bedrijfsvoering en de medewerkers van de vier instellingen vormen samen één team. Door samen te werken is het mogelijk dat CC NL voor Nederland unieke faciliteiten biedt die de gehele cultuursector ten goede komen. Zo zijn er voor het eerst in Nederland speciale quarantaineruimtes waar museumstukken door middel van vrieskou of het onttrekken van zuurstof van schadelijke insecten en schimmels kunnen worden ontdaan. Daarnaast beschikt CC NL over onder meer een fotostudio en een röntgenkamer. Ook zijn er twee grote restauratieateliers waar andere culturele instellingen ook gebruik van kunnen maken.
Een mooi voorbeeld daarvan is de restauratie van het 350 jaar oude schilderij Gezicht op Amersfoort van Matthias Withoos. Dat imposante werk, tweeënhalf bij vier meter, wordt in opdracht van het Amersfoortse Museum Flehite in CC NL gerestaureerd.
Wim Hoeben, locatiemanager CC NL
Onderzoek
CC NL stimuleert onderzoek naar de collecties en bevordert de mobiliteit ervan. Collega musea zijn voor bruiklenen van harte welkom. Ook is het CollectieCentrum op afspraak toegankelijk voor onderzoek en onderwijs. Toegang kan worden aangevraagd bij de betreffende instellingen. CC NL heeft geen publieksfunctie.
Duurzaamheid
Bij de ontwikkeling van CC NL stond duurzaamheid vanaf het eerste moment centraal. Dat resulteert in één van de duurzaamste gebouwen van Nederland. Het gebouw is gecertificeerd met de hoogst haalbare score op basis van de BREEAM NL Nieuwbouw en Renovatie-systematiek: Outstanding – 5 sterren. Eerder had het ontwerp ook al de hoogst haalbare score gehaald. Met een score van 91,62% staat het in de top 10 van meest duurzame gebouwen van ons land (volgens de BREEAM-NL Nieuwbouw en Renovatie richtlijnen, versie 2014).
Eenvoud
Het gebouw is bijzonder in al zijn eenvoud. Door de vloer van het depotgedeelte niet te isoleren en de wanden en het dak wel, creëert de onderliggende aardlaag een constante temperatuur van 12 tot 15 graden. Hierdoor is een absoluut minimum aan installaties nodig. Dat zorgt voor minder kosten en het verkleint de kans op schade door falende techniek. Op het dak van het gebouw liggen meer dan 2100 zonnepanelen. Daarmee voorziet het gebouw volledig in zijn eigen energiebehoefte. Het gebouw beschikt over een Warmte Koude Opslag en voor het doorspoelen van de toiletten wordt regenwater gebruikt.
Wadi
Ook bij de inrichting van het terrein om het gebouw was duurzaamheid en natuurontwikkeling leidend. Er is gekozen voor een ontwerp dat maximaal bijdraagt aan de ontwikkeling van de lokale flora en fauna. Dat er al veelvuldig konijnen en vossen rond het gebouw zijn gesignaleerd geeft aan dat dit is gelukt. Een wadi, die overtollig regenwater opvangt en vasthoudt, in combinatie met lokaal voorkomende plantensoorten zorgt ervoor dat water geven in de zomer niet nodig is en er dus geen drinkwater wordt verspild. De wadi draagt tegelijkertijd bij aan de beveiliging van het pand.
Drie delen
Het gebouw is ontworpen door het Delftse architectenbureau cepezed. Aan de buitenzijde is het bekleed met een aluminium huid met een strakke verticale profilering. De architecten hebben een overzichtelijk, helder ingedeeld gebouw ontworpen dat aangenaam aanvoelt. Het bestaat uit drie delen, een kop, een hals en een romp. In de hoge, gesloten romp worden de collecties bewaard en in de kop baden de kantoren en ontvangstruimtes in het daglicht. Daartussen vormen de twee restauratieateliers het kloppend hart van het collectiecentrum. Volledig in het zicht zijn ze letterlijk het middelpunt. Het gebouw drukt uit: dit is waar het om draait. Het in goede staat houden, dan wel brengen van de collecties met als doel daar iets mee te doen: uitlenen, beschikbaar stellen, in beeld brengen, kennis vermeerderen. ’s Ochtends en ‘s avonds wordt het gebouw aan de buitenzijde subtiel verlicht met een lichtkunstwerk van Herman Kuijer.
Verhuisoperatie
Na enkele jaren voorbereiding begon de bouw van CC NL in mei 2018. In de zomer van 2020 is het gebouw in gebruik genomen. De immense en zorgvuldig voorbereide verhuisoperatie duurde een jaar. In die tijd moest een half miljoen objecten van de bestaande depots naar CC NL worden gebracht en daar in het juiste compartiment en op de juiste plank worden gezet. Zonder onderscheid van eigenaar, in groepen georganiseerd, zijn studiecollecties ingericht. Schilderijen bij schilderijen, kunstnijverheid bij kunstnijverheid, bodemvondsten bij bodemvondsten. Aan deze megaklus in coronatijd werkten bijna 100 medewerkers en drie verhuisbedrijven mee. In totaal waren 869 vrachtwagenritten nodig om alle collecties naar CC NL te verhuizen.
Bereikbaar
CC NL is gebouwd in de wijk Vathorst in Amersfoort, pal langs de A28. Voor deze plek is mede gekozen vanwege de centrale ligging en goede bereikbaarheid. Omdat CC NL het bruikleenverkeer wil stimuleren is dat belangrijk. Bovendien ligt het op loopafstand van station Amersfoort Vathorst, waardoor mensen er ook met het openbaar vervoer zonder problemen kunnen komen.
Storage Stars
In onze nieuwe serie Storage Stars nemen we zes afleveringen lang een kijkje in CC NL. Wim Hoeben, locatiemanager CC NL, haalt een onbekende schat uit het depot en gaat samen met een conservator op zoek naar het verhaal achter het object. Van bloempiramides tot scheepslantaarns en van een Japanse theepot tot een met edelstenen ingelegde spiegel. Storage Wars is iedere week te zien op de social media-kanalen van het Rijksmuseum en op het Stories-gedeelte van onze website: www.rijksmuseum.nl/stories
