Dendrochronologie
Datering en geografische herkomst van houten (kunst-)voorwerpen
Bij de datering van kunstvoorwerpen spelen natuurwetenschappelijke onderzoeksmethodes een belangrijke rol. Voor meubelen, paneelschilderijen, houten beeldhouwwerken en scheepsmodellen wordt gebruik gemaakt van dendrochronologie, de datering aan de hand van in het hout herkenbare groeiringen, dat tevens informatie over de geografische herkomst van het hout oplevert.
Over het project
Het Rijksmuseum gebruikt dendrochronologie om eikenhout van kunstvoorwerpen te dateren. Hierbij worden de jaarringen gemeten. De breedte van een jaarring is afhankelijk van het klimaat in dat jaar. Opeenvolgende jaarringen weerspiegelen het klimaat in een bepaalde periode in het gebied waar de boom groeide. Aan de hand van zogenaamde referentiekalenders kan aan de hand van het patroon van groeiringen bepaald worden waar en wanneer de boom groeide, waaruit het hout afkomstig is waarvan het object gemaakt is.
Doel van het project
Doel van het project is om informatie te verwerven over de datering en geografische herkomst van hout dat gebruikt is voor de vervaardiging van meubelen, paneelschilderijen, houten beeldhouwwerken en scheepsmodellen. Het Woods for Goods project onderzoekt hiervoor 500 (kunst-)historische houten voorwerpen in nauwe samenwerking met restauratoren en gebruik makend van scanningsmethodieken van het gerelateerde IMPACT4Art project. Het grote aantal onderzochte objecten zal naast een datering tot een exactere geografische herkomstbepaling van de objecten leiden. Gekoppeld aan gereedschapssporen van houtproductie en -verwerking wordt hiermee ondersteunend natuurwetenschappelijk bewijs geboden voor de datering, herkomst en toeschrijving van (kunst-)historische objecten.
Medewerkers
Marta Domínguez-Delmás
Gastonderzoeker
m.dominguez.delmas@rijksmuseum.nl
Paul van Duin
Hoofd restauratie-atelier Meubelen
p.van.duin@rijksmuseum.nl
Jan Dorscheid
Restaurator meubelen
j.dorscheid@rijksmuseum.nl
Francien Bossema
Onderzoeker bij CWI
Bieke van der Mark
Redacteur
b.vander.mark@rijksmuseum.nl
Erma Hermens
Technisch kunsthistoricus
e.hermens@rijksmuseum.nl
Partners en sponsoren
Het Wood for Goods project wordt door NWO gefinancierd met een VENI-subsidie. Het project wordt uitgevoerd door Marta Domínguez-Delmás. Zij voert het onderzoek uit bij de Universiteit van Amsterdam met een aanstelling als gastonderzoeker bij het Rijksmuseum.
- Universiteit van Amsterdam
- Centrum voor Wiskunde en Informatica
- Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO)
- Netherlands Insititute for Conservation, Art and Science (NICAS)
Publicaties
-
M. Domínguez-Delmás, F.G. Bossema, B. van der Mark, A. Kostenko, S. van Daalen, P. van Duin en K.J. Batenburg, 'Dating and provenancing the Woman with lantern sculpture – A contribution towards attribution of Netherlandish art' (2020), submitted to Journal of Cultural Heritage.
-
M. Domínguez-Delmás, 'Seeing the forest for the trees: New approaches and challenges for dendroarchaeology in the 21st century', Dendrochronologia 62 (2020) 125731.