Het sterfbed van Maria

• Het Sterfbed van Maria, fragment van het Maria-altaar van de Onze-Lieve-Vrouwebroederschap te Den Bosch
• Het sterfbed van Maria

BK-NM-11859

In een houten ledikant, omringd door de twaalf apostelen, ligt Maria geheel gekleed met hoofd- en kindoek op een groot kussen onder een deken. Zij wordt uitgebeeld op het moment van haar sterven, zoals haar gelaat met gesloten ogen en open mond weergeeft. Links, aan het hoofdeinde schijnt een apostel haar kussen met de hand te steunen, naast hem leunt Johannes met zijn elleboog op de bedrand en laat zijn behuilde gezicht tegen zijn hand rusten. In het midden staat Petrus, als priester gekleed met stool en manipel, met de linkerhand een geopend boek tegen zich aanhoudend. Hij maakt met de rechter een zegenend gebaar, terwijl hij de gebeden der stervenden uitspreekt. Hij wordt bijgestaan door een apostel, die de kaars in Maria's handen rechtop houdt. Links van Petrus twee apostelen, blijkbaar in een levendig gesprek gewikkeld, waarbij een van hen de hoed achter op het hoofd laat hangen. Rechts twee apostelen van wie één de mantel over het hoofd heeft geslagen en de ander een kap met oorkleppen draagt. Meer naar rechts een apostel met opgeheven hand, die juist schijnt te zijn aangekomen en over de rug van de voor hem staande heen kijkt. Aan het voeteneinde een in gedachten verzonken apostel met in de rechterhand een opengeslagen boek en de linker op het bed; een ander, die een kaproen draagt, zwaait een wierookvat. Op de verhoging, waarop het ledikant is geplaatst, zit een apostel met zijn mantel over het hoofd te lezen in een boek, de vingers van de rechterhand tussen de bladeren.

G. Lemmens en G. de Werd, 'Een onbekend fragment van Adriaen van Wesels Maria-altaar van de Onze Lieve Vrouwe Broederschap?', Antiek VI (1971), p. 171.

beeldhouwer: Adriaen van Wesel, Utrecht

ca. 1475 - ca. 1477

eikenhout met sporen van polychromie

hoogte 76,5 cm x breedte 59 cm x diepte 23,5 cm

aankoop 1904

Publiek domein

? Commissioned by the Illustrious Brotherhood of Our Blessed Lady [Illustre Lieve Vrouwe Broederschap], Den Bosch, 1475;{Archive Illustrious Brotherhood of Our Blessed Lady, Den Bosch, _Accounts 1475-76_, fols. 207v to 208v. See P.T.A. Swillens, `De Utrechtse beeldhouwer Adriaen van Wesel, ca. 1420-(na) 1489´, _Oud Holland_ 63 (1948), pp. 149-64, esp. pp. 150-51; W. Halsema-Kubes et al., _Adriaen van Wesel. Een Utrechtse beeldhouwer uit de late middeleeuwen (ca. 1417/ ca. 1490)_, exh. cat. Amsterdam (Rijksmuseum) 1980-81, suppl. 1, 1475.} installed in the Sint-Janskathedraal, Den Bosch, 1477;{Archive Illustrious Brotherhood of Our Blessed Lady, Den Bosch, _Accounts 1477_, fol. 265v. See P.T.A. Swillens, `De Utrechtse beeldhouwer Adriaen van Wesel, ca. 1420-(na) 1489´, _Oud Holland_ 63 (1948), pp. 149-64, esp. p. 152; W. Halsema-Kubes et al., _Adriaen van Wesel. Een Utrechtse beeldhouwer uit de late middeleeuwen (ca. 1417/ ca. 1490)_, exh. cat. Amsterdam (Rijksmuseum) 1980-81, suppl. 1, 1477.} ? dismantled during the iconoclastic revolt, transferred to a safer, unknown location, 1566;{Archive Illustrious Brotherhood of Our Blessed Lady, Den Bosch, _Accounts 1566-67_. See W. Halsema-Kubes et al., _Adriaen van Wesel. Een Utrechtse beeldhouwer uit de late middeleeuwen (ca. 1417/ ca. 1490)_, exh. cat. Amsterdam (Rijksmuseum) 1980-81, suppl. 2, 1566-67.} ? reinstalled in the Sint-Janskathedraal, Den Bosch, 1567;{Archive Illustrious Brotherhood of Our Blessed Lady, Den Bosch, _Accounts 1566-67_. See W. Halsema-Kubes et al., _Adriaen van Wesel. Een Utrechtse beeldhouwer uit de late middeleeuwen (ca. 1417/ ca. 1490)_, exh. cat. Amsterdam (Rijksmuseum) 1980-81, suppl. 2, 1566-67.} ? transferred to the Confraternity House, Hinthamerstraat, Den Bosch, 1629;{W. Halsema-Kubes et al., _Adriaen van Wesel. Een Utrechtse beeldhouwer uit de late middeleeuwen (ca. 1417/ ca. 1490)_, exh. cat. Amsterdam (Rijksmuseum) 1980-81, p. 36 (note 1).} ...; ? the butcher J.F.C. van Weert, Hinthamerstraat, Den Bosch, first recorded in 1881;{In the register of the former Bisschoppelijk Museum Haarlem there is an annotation besides a record of a plaster cast of the Death of the Virgin (_Sterfbed der Allerh. Maagd_) donated to that museum on 12 September 1881 by Mr F. Stracké of Haarlem (_den Heer F. Stracké te Haarlem_) (inv. no. 944), which states that it was cast from the original in wood in Den Bosch (_naar het oorspronkelijk in hout te ´s Hertogenbosch_) and that it was then with a butcher living next door to Goossens the sculptor (`bij eenen slager wonende naast Goossens den beeldhouwer´). There is a note in the margin to the effect that this plaster cast was removed (_afgevoerd_) on 28 April 1962. With thanks to Jan Klinckaert for this reference. In an annotated copy of J.J. Graaf and H.A.T. van Dam, _Gids van het Bisschoppelijk Museum_, coll. cat. Haarlem (Bisschoppelijk Museum) 1913 (Museum Catharijneconvent library, Utrecht) there is a note in the margin next to the description of this group (no. 310) stating that the original oak group from Den Bosch was in Leeuwen later on and was currently in the Rijksmuseum (`later in Leeuwen en thans in het Rijksmuseum´). With thanks to Annabel Dijkema for this reference. In 1881 a butcher named J.F.C. van Weert lived at 118 Hinthamerstraat, next door to the famous Den Bosch sculptor Johannes Goossens (of the firm of Joh. Goossens & zoon) at 116 Hinthamerstraat; it is possible that he can be identified as the butcher in the register of the Bisschoppelijk Museum, see the [online Den Bosch encyclopaediae](http://www.bossche-encyclopedie.nl/straten/hinthamerstraat.htm).} ...; from the collection of an unknown pastor, Leeuwen, near Tiel, fl. 572, to the museum, 1904

• G. Lemmens en G. de Werd, 'Een onbekend fragment van Adriaen van Wesels Maria-altaar van de Onze Lieve Vrouwe Broederschap?', Antiek VI (1971), p. 171.
• W. Vogelsang, 'Noord-Nederlandsche Beeldhouwwerken : De Meester van het Sterfbed van Maria ', Oudheidkundig Jaarboek V (1925), p. 190, afb. XII.
• W. Vogelsang, 'De Nederlandsche Beeldhouwkunst', Elsevier's geïllustreerd Maandschrift XXXI (1906), p. 375-376, afb. 5.
• Jaarverslag Rijksmuseum (1904), p. 52-53.
• A. Pit, 'Nederlandsch Museum voor Geschiedenis en Kunst te Amsterdam - Aanwinsten', Bulletin van de Nederlandse Oudheidkundige Bond VI (1905), p. 13.

Als u naar dit object wilt verwijzen, gebruik dan de duurzame URL:

https://id.rijksmuseum.nl/20013262